Proces kościelny

W procesie z kan. 1095 n. 3 badana jest każda forma zaburzenia emocjonalnego, formalnie określana jako niezdolność natury psychicznej do wypełnienia istotnych obowiązków małżeńskich, jednak należy odróżnić niezdolność psychiczną – emocjonalną od niezdolności polegającej na stwierdzeniu choroby psychicznej, chociaż kanon 1095 n. 3, nie wyklucza powoływania się na przypuszczenie lub faktyczne podstawy wobec potwierdzenia występowania u strony badanej choroby psychicznej.

W procesach z tytułu kan. 1095 n. 3, powoływany jest biegły sądowy, który określi występowanie zaburzenia emocjonalnego i jego stopień ciężkości. Sędzia przewodniczący, może zadecydować, że biegły nie jest niezbędny w procesie, jeśli uzna materiał dowodowy za wystarczający do wydania wyroku. Biegła psycholog, po powołaniu do sprawy jest zobowiązana do przeprowadzenia konsultacji psychologicznej. Strony lub strona, wobec której istnieje podejrzenie występowania zaburzenia emocjonalnego, jest wzywana do sądu cele przeprowadzenia konsultacji psychologicznej. Biegła psycholog po przeprowadzonej konsultacji sporządzą opinię psychologiczną, która jest istotną pomocą w zakresie dowodowym. Strona, która mimo wezwania nie stawi się na badanie psychologiczne, będzie oceniana na podstawie dotychczas zgromadzonego materiału dowodowego.

Stwierdzenie procesowe w postaci uznania osobę za niezdolną psychicznie do wypełnienia istotnych obowiązków małżeńskich, dotyczy potwierdzenia występowania np. anomalii psycho – emocjonalnej, co w skrócie oznaczać będzie w sentencji wyrokowej, że strona związku małżeńskiego nie jest zdolna do realizacji wartości życia małżeńskiego w sposób, który zagwarantowałby możliwości wypracowania wspólnego dialogu opartego na kompromisie i tym samym małżeństwo trwałoby nadal.

Małżeństwo kanoniczne jest ważne, ale do momentu, kiedy któraś ze stron lub strony, będą wnioskować o stwierdzenie nieważności swojego małżeństwa i zostanie wydany wyrok potwierdzający nieważność małżeństwa kościelnego. Strona, która uważa, że istnieje zasadne podejrzenie, że współmałżonek lub współmałżonka – zradykalizował/ła się w swojej problematyce emocjonalnej, może rozważyć rozpoczęcie procesu kościelnego z kan. 1095 n. 3 – biegła może określić np. skrajną niedojrzałość osobową występującą po stronie badanej. Wyrok w procesie małżeńskim potwierdzający występowanie u strony związku małżeńskiego określaną w kodeksie prawa kanonicznego niezdolność natury psychicznej, będzie oznaczał określone skutki prawne. Małżeństwo kościelne, zostanie uznane za nieważnie zawarte, taki stan prawny obowiązuje wobec obu stron, jednak strona, której będzie przypisany kan. 1095 n.3, w sentencji wyroku – nie będzie mogła ponownie zawrzeć kolejnego związku małżeńskiego bez zgody Ordynariusza miejsca, czyli bez zgody Biskupa diecezjalnego, strona nie zawrze ważnego związku małżeńskiego według prawa kanonicznego.

Proces kościelny zakończony wyrokiem nie będzie oznaczał nieważności małżeństwa od samego początku jego trwania, dlatego nie właściwym jest określenie procesu kościelnego, jako unieważnienie małżeństwa kościelnego – unieważniamy coś co było ważnie zawarte, w przypadku procesu kościelnego stwierdzamy, że małżeństwo nigdy nie było ważnie zawarte. Procesem kościelnym nie może również określić postępowania o rozwód kościelny, ponieważ tak, jak w przypadku powyżej – stwierdzilibyśmy, że małżeństwo było ważnie zawarte, ale na podstawie innych przyczyn zostało „rozwiązane”. Proces kanoniczny o stwierdzenie nieważności bada czy osoba wchodząc w związek małżeński mogła przejawiać pewne cechy nieprawidłowe a które to problemy emocjonalne w okresie życia małżeńskiego – ujawniły się, jako niedyspozycje psychiczne w kwestii dotyczącej m.in. niezdolności natury psychicznej.

W małżeństwie, tak jak w partnerstwie mogą powstawać pewne sytuacje problematyczne, jednak od właściwego zaangażowania emocjonalnego stron zależy czy rozwiązanie konfliktu będzie możliwie; może być tak, że strona w wyniku braków emocjonalnych nie będzie zdolna do tego, aby dostrzec właściwe wartości życia małżeńskiego, które wymagają wspólnego działania stron. Strona może być niezdolna do właściwego ukształtowania relacji emocjonalnej polegającej na m.in. bezinteresowności, a w konsekwencji problem może dotyczyć braku samokrytycyzmu.